Według opisu ofiara to James Wilfred Gordon, były koszykarz.

Belize - raj jaguarów

Polak przeżył trzy tygodnie w "zielonym piekle"

Naval to jeden z polskich komandosów, który wziął udział w ekstremalnym trzytygodniowym kursie zorganizowanym w Belize przez brytyjskie wojska specjalne. Przebieg trudnego kursu opisał w książce „Przetrwać Belize”, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Znak. Jak wspomina, dżungla to miejsce, w którym człowiek, bez odpowiedniej wiedzy, nie ma najmniejszej szansy na przeżycie.

- Człowiek, w pojedynkę, nie ma szans na wygranie z „zielonym piekłem”. Bez praktycznej wiedzy, jak przetrwać, jest skazany na porażkę – mówi Naval, były operator jednostki GROM. Komandos, który w rozmowie z Onetem opi­suje szkolenie w dżungli w Belize, podkreśla, że odbywało się ono w bardzo trudnych warunkach. - Podczas tego treningu zdobyliśmy wiedzę, którą inni wcześniej okupili swoją krwią. To doświadczenia zgromadzone przez kilka­dziesiąt pokoleń ludzi – dodaje.

Z Navalem, byłym operatorem GROM-u, autorem książki „Przetrwać Belize”, rozmawia Przemysław Henzel.

Przemysław Henzel: Jak trudno jest przetrwać Belize? Piszesz, że to pot, zmęczenie i krew… ale, z drugiej strony, także „cholerna satysfakcja”.

Naval: To kwestia podejścia. A podejście żołnierzy Wojsk Specjalnych każe nam dostrzegać nie problem, ale wyzwanie, któremu należy stawić czoła. Wykonujemy bardzo ciężką robotę, która jednocześnie jest dla nas źródłem ogromnej satysfakcji. Gdy pojawiła się możliwość wyjazdu, nie postrzegaliśmy Belize jako kraju, który można zwyczajnie odwiedzić, lecz jako kraj, w którym mamy szansę, by sprawdzić jak przeżyć w ekstremalnych warunkach.

Każdy komandos, przechodząc selekcję, trafia do „piekła” co najmniej kilka razy. Twoim pierwszym „piekłem” była selekcja do „Firmy”, czyli do GROM-u. Jak ta selekcja różniła się od ćwiczeń w Belize?

Selekcja do „Firmy”, a ćwiczenia w Belize to dwie różne sprawy, które ciężko ze sobą porównać. Selekcja do GROM-u była dla mnie o wiele ważniejsza niż wyjazd do Belize, bo to możliwość rozpoczęcia pracy w „Firmie” była dla mnie furtką do innego świata, którego dotąd nie znałem. Wyjazd na szkolenia zagraniczne, np. do Ameryki Środkowej, był następstwem służby w GROM-ie - muszę podkreślić, że bez tego, nie byłby w ogóle możliwy. Poza tym, z tego, co wiem, byliśmy jedyną ekipą z Polski, która wzięła udział w szkoleniach w tym kraju; na pewno byliśmy tam pierwszymi polskimi żołnierzami, bo przed nami nikt tam nie pojechał.

Trafiliście do Belize na międzynarodowe ćwiczenia wraz z m.in. Kenijczykami, Norwegami, Czechami czy Kanadyjczykami. Co trzeba było zrobić, by zakwalifikować się na kurs w tym doborowym towarzystwie?

Tego typu szkolenia organizuje wiele armii na całym świecie. Szkolenie w Belize otwierało przed nami zupełnie nowe możliwości. To była kwestia decyzji dowództwa dotycząca tego, czy takie szkolenie będzie potrzebne polskim żołnierzom; dopiero po dokonaniu tej oceny odpowiedzieliśmy pozytywnie na to zaproszenie. Takie treningi są bardzo cenne nie tylko ze względu na możliwość „sprawdzenia się”, ale są również doskonałą okazją do nawiązania cennych kontaktów i podpatrzenia technik stosowanych przez żołnierzy z innych państw.

Po przybyciu do Belize zakwaterowano was w bazie British Army Training Support Unit Belize (BATSUB). Jakie warunki panowały na miejscu? Piszesz, że tropik zaskoczył nie tylko Kenijczyków.

W pewnym sensie warunki klimatyczne można porównać do wizyty turystycznej. Gdy tylko otworzyły się drzwi samolotu, przekonaliśmy się, że w Belize jest dwa razy bardziej duszno i dwa razy bardziej wilgotno, niż w innych miejscach, w których dotąd byłem. Jestem doświadczonym żołnierzem, widziałem już kawałek świata, ale muszę przyznać, że warunki pogodowe w tym kraju są bardzo trudne. Ujmując to krótko – klimat w Belize daje w kość.

Wspominasz w swojej książce, że belizyjska dżungla przypomina nieco Bieszczady, w których nasi żołnierze przechodzą szkolenie z zielonej taktyki.

Tak, obydwa miejsca można ze sobą porównać, mając oczywiście także świadomość różnic. Pamiętam, że angielscy komandosi ćwiczący w Bieszczadach określali to miejsce mianem „Polish Fu*** Jungle”. Ale w Belize radziłem sobie jednak troszkę lepiej, bo miałem ze sobą maczetę, która wyrąbywałem nam przejście pośród gęstej roślinności. To wprawdzie była bardzo ciężka robota, ale w inny sposób nie da się przebyć tej drogi.

Belize to bardzo niebezpieczne miejsce ze względu na faunę i florę. Jak bardzo we znaki dawały się Wam pająki, skorpiony, węże czy trujące rośliny?

Wszyscy mieliśmy świadomość, że nie jesteśmy w tej dżungli sami. Nasze mundury były spryskane różnymi specyfikami odstraszającymi np. komary czy mrówki. Często zdarzały się jednak ugryzienia, ale dzięki zawartości naszych apteczek jakoś dawaliśmy sobie z tym radę. Cały czas sprawdzaliśmy czy spodnie są włożone do butów, bo gdyby coś dostało się pod nasze mundury, to nie byłoby zbyt wesoło. Ciekawą rzeczą były także praktyki żołnierzy z Belize – podczas gdy my, kładąc się do snu, staramy nie zmieniać naszego otoczenia, Belizyjczycy, zanim się położą, dokładnie oczyszczają „legowisko” - aż do samej ziemi. Nikt nie chce ryzykować bliskiego i bolesnego spotkania z miejscową florą i fauną.

A jak podczas szkolenia wyglądały warunki pogodowe?

Z nieba często lała się woda, skutecznie uprzykrzająca nasze noce, które spędzaliśmy w hamakach. W ciągu jednej nocy deszcz padał średnio cztery razy. Dodatkowo, każdego dnia przechodziła kolejna ostra burza, która sprawiała, że spora część dżungli zmieniała się w bagniste błoto. Często oznaczało to dla nas konieczność przedzierania się w przez trudny teren, brodząc po kolana w błocie. Tu nieważne, jakim jesteś twardzielem – wszystko zmienia się, gdy do twojego hamaka, podczas ulewy, ni stąd, ni zowąd, wlewa się nagle wiadro wody; co gorsza, w dżungli w nocy jest cholernie zimno.

Który sprzęt był w takim razie najważniejszy - hamak czy maczeta?

Hamak to jedyny słuszny pomysł na spędzanie nocy Belize, tutaj spanie na ziemi jest zbyt niebezpieczne. Hamaki to zresztą niemalże belizyjska tradycja narodowa, można je zobaczyć w całym kraju. Hamak po prostu trzeba się nauczyć poprawnie rozkładać, moje zmagania z tym sprzętem były początkowo „pie*** czarną komedią”. A maczeta jest konieczna, jeśli myślisz poważnie o przedarciu się przez dżunglę. Ostrzyłem ją kilka razy dziennie, by była ostra jak brzytwa. Samo wyrąbywanie sobie drogi do przodu to upiornie ciężka robota, ale wykonywałem ją, gdy szedłem z przodu; chłopaki z oddziału musieli jednak zmieniać mnie co jakiś czas.

Nie byliście również specjalnie rozpieszczani pod względem kulinarnym…

Tak, racje żywnościowe pakowaliśmy na siedem dni, co oznaczało, że jeśli źle rozplanowałeś posiłki, to pod koniec tygodnia maszerowałeś głodny. Ale specjalnie nie narzekałem, tym bardziej że trafiła się nam uczta z upolowanych pancerników i zebranych owoców. Smak mięsa po kolejnych wyczerpujących odcinkach marszu był po prostu czymś fantastycznym.

Która część kursu w Belize była dla Ciebie najważniejsza?

Podczas tego treningu zdobyliśmy wiedzę, która inni wcześniej okupili swoją krwią. Mieliśmy okazję zapoznać się z praktycznymi doświadczeniami kilkudziesięciu pokoleń belizyjskich Indian. To było dla mnie coś niezwykłego, mogliśmy zdobyć „pierwotną wiedzę”, umożliwiającą nam przetrwanie w tym trudnym terenie. Najciekawsze były dla mnie szkolenia z polowania w dżungli i budowania pułapek na zwierzęta i na ludzi. Mogliśmy także dokładnie zapoznać się z roślinami mającymi właściwości lecznicze, które mogą uratować ci życie, oraz z roślinami, których lepiej nawet nie tykać. Pod tym względem czuję nawet pewien niedosyt, bo uważam, że takich zajęć mogło być więcej. Ale na pewno cenne jest to, że dzięki wiedzy innych osób, nie musisz wszystkiego sprawdzać na sobie, bo może być to dość bolesne i raczej niebezpieczne.

Czy podczas szkolenia często dochodziło do niebezpiecznych sytuacji związanych np. z użyciem ostrej amunicji podczas strzelania?

Naszym największym przeciwnikiem była dżungla, a nie broń. Broni używaliśmy właściwie tylko na strzelnicy, podczas gdy przez dżunglę przedzieraliśmy się aż trzy tygodnie. Walka o przetrwanie polegała na przeżyciu w trudnych warunkach, w co wpisuje się także ryzyko, ale to stały element naszej pracy.

Który dzień był dla Ciebie najtrudniejszy?

Dzień, w którym wracaliśmy z Blue Creek do naszego obozu. Szedłem już na resztkach paliwa, brakowało nam wody. Stanęliśmy przez prawdziwą ścianą pnączy, w której pokonaniu pomogli nam Belizyjczycy. Prawie całkowicie odwodniłem organizm, uratował mnie specjalny żel energetyczny. To była sytuacja, w której idziesz już tylko siłą woli, ale pomimo zmęczenia, udało się nam dotrzeć do celu.

Belize to miejsce, w którym obecne jest Voodoo i bogowie Majów. Wasze szkolenie było starciem człowieka i stworzonej przez niego techniki z wszechogarniającą naturą. Kto wychodzi zwycięsko z takiego starcia?

Patrząc na sprawę całościowo, nasza cywilizacja wygra starcie z naturą, ale człowiek, w pojedynkę, nie ma szans na wygranie z tym „zielonym piekłem”. Bez praktycznej wiedzy, jak przetrwać, jest skazany na porażkę.

Wcześniej służyłeś m.in. w Iraku. Co w takim razie powiesz o dżungli?

Iraku i Belize nie da się nawet porównać. W Iraku byłem na wojnie, w Belize – na szkoleniu, i dlatego towarzyszyła mi nieco inna świadomość tego, co na mnie czeka. W dżungli musiałem walczyć z przyrodą, niebezpiecznymi zwierzętami i roślinami, podczas gdy w Iraku zastanawiałem się czy np. w naszą bazę trafi rakieta, bo w trakcie operacji to my ustalaliśmy warunki... To były zagrożenia zupełnie innego rodzaju, ale operatorzy są szkoleni, by stawić czoła takiemu ryzyku.

Po trzech tygodniach wyszliście z dżungli ubłoceni, odchudzeni, zarośnięci i „pachnący zgnilizną”. Jak bardzo trening jest wyczerpujący w sensie fizycznym?

Szkolenie w Belize było dość wyczerpujące. Doskonałym dowodem na to może być fakt, że w ciągu tych trzech tygodni schudłem aż o 9 kilogramów; w rezultacie, odbudowanie mojej masy ciała, zajęło mi dwa miesiące.

A jak było w wymiarze psychicznym? Wspominasz, że już po pierwszych trzech dniach szkolenia poczułeś się „dziwnie zagubiony”…

Nie miałem żadnych obaw, choć trafiłem do miejsca, którego wcześniej zupełnie nie znałem. Nie było strachu, to była fascynacja – nie tylko ze względu na program szkoleń, ale także ze względu na niezwykłe miejsce, w którym te szkolenia się odbywały. To było coś, o czym zawsze marzyłem, i dostałem możliwość spełnienia tego marzenia.

Jak wypadliście na tle żołnierzy z innych państw?

Nie robimy takich porównań. Już wcześniej mieliśmy okazję ćwiczyć z Niemcami czy Kanadyjczykami. Znamy swoje możliwości bojowe, każdy z naszych krajów specjalizuje się w czymś innym. Ciekawe było obserwowanie żołnierzy z Kenii czy Bangladeszu, czyli z krajów reprezentujących inną kulturę; okazywało się na przykład, że byli świetni, jeśli chodzi o walkę w dżungli, ale, jeśli chodzi o walkę w terenie miejskim, to już nie tak do końca.

Najwięksi twardziele to chyba Ghurkowie służący od lat w brytyjskich siłach zbrojnych… Oni znają chyba Belize jak własną kieszeń.

Tak, o nich mogę powiedzieć same dobre słowa. Są skuteczni, wytrzymali i nieustępliwi. Świadczyć może o tym mecz, jaki rozegraliśmy z nimi podczas pobytu w Belize. Gdy któryś z nas był przy piłce, obok natychmiast pojawiało się kilku Gurkhów, którzy robili wszystko, by ją odebrać – aż do skutku. To bardzo zacięty i wytrwały naród, oni po prostu nie odpuszczają. Nie dziwię się, że Brytyjczycy już w XIX wieku zaprosili ich do służby w swojej armii.

Jak naukę wyniosłeś z „zielonego piekła” Belize?

To była zarówno przygoda, jak i zdobywanie praktycznych doświadczeń. Podczas ćwiczeń testowaliśmy przede wszystkim nasz sprzęt, nie musieliśmy specjalnie sprawdzać siły swoich charakterów, bo to już zostało zrobione podczas selekcji do GROM-u. W Belize poznaliśmy podstawy walki w dżungli i radzenia sobie w tym nieznanym nam dotąd terenie, co było dla nas cennym doświadczeniem.

Czy, Twoim zdaniem, szkolenie w takiej dżungli powinno być obowiązkowe dla żołnierzy Wojsk Specjalnych?

Nie chciałbym tu wchodzić w niczyje kompetencje, takie szkolenie jest niezwykle cenne pod względem zapoznawczym. Nasi żołnierze szkolą się w wielu państwach na całym świecie, ale, biorąc pod uwagę względy geopolityczne, nie sądzę, by była potrzeba wysyłania regularnego wojska do państw Ameryki Południowej.

Planujesz może powrót do Belize w najbliższej przyszłości?

Tak, myślę, że będzie to możliwe po 2014 roku. Jestem już „emerytem”, jeżdżę trochę po świecie, a Belize jest tym miejscem, które z pewnością jeszcze odwiedzę.

wiadomosci.onet.pl/prasa/polak-przezyl-trzy-tygodnie-w-zielonym-piekle/4r79e