Wstęp*
Wirus HIV (Human Immunodeficiency Virus) znany jest nauce od początku lat 80-tych XX wieku. Nie są znane okoliczności jego powstania, istnieje na ten temat kilka teorii w tym również tzw "spiskowych".
Biologicznie HIV jest retrowirusem, co oznacza że jego materiał genetyczny stanowi nić RNA, która (w wyniku działania wirusowego enzymu- odwrotnej transkryptazy) przetwarzana jest na nić DNA. Ta z kolei (pod wpływem kolejnego enzymu- integrazy) dołączana jest do materiału genetycznego gospodarza. Ten skomplikowany mechanizm sprawia, że układ odpornościowy człowieka nie jest w stanie rozpoznać zainfekowanych komórek.
Komórkami docelowymi wirusa są limfocyty CD4- komórki układu odpornościowego odpowiedzialne za zdolność do rozpoznawania i niszczenia bakterii i wirusów oraz utrudniające rozwój nowotworów.
Zakażenie wirusem HIV nieuchronnie prowadzi do rozwoju choroby AIDS (Acquired ImmunoDeficiency Syndrome)
Szacuje się, że jedynie około 40% zakażonych wie o swoim zakażeniu.
HIV jest wirusem który bardzo szybko mutuje, stąd do dziś nie udało się uzyskać przeciw niemu skutecznej szczepionki.
Drogi zakażenia i zachowania ryzykowne
Wirus HIV przenosi się z człowieka na człowieka. Drogą zakażenia może być:
- kontakt seksualny z osoba zakażoną. Najczęstsza obecnie droga szerzenia się wirusa. Oszacowano, że ryzyko zakażenia zależy od rodzaju kontaktu i rośnie w następującej kolejności: mężczyzna w stosunku pochwowym -> partnerka w stosunku pochwowym -> partner pasywny w stosunku oralnym zakończonym wytryskiem -> partner pasywny w stosunku analnym.
Poprawnie zastosowana prezerwatywa znacznie zmniejsza ryzyko zakażenia obojga partnerów
- kontakt z zakażoną krwią. Na przełomie lat 80/90 XX wieku najczęstszą drogą zakażenia było korzystanie ze wspólnej igły podczas stosowania dożylnych narkotyków, co obecnie zdarza się sporadycznie. Zdarzają się również zakażenia po jednorazowym zastosowaniu tej samej maszynki do golenia, lub nawet amatorskiego przekłuwania uszu niejednorazowym sprzętem.
- zakażenie dziecka od zakażonej matki. (tzw. transmisja wertykalna) Nierzadkie są przypadki, kiedy kobieta dowiaduje się o swoim zakażeniu dopiero po zdiagnozowaniu AIDS u jej dziecka. Dlatego tak ważne jest badanie na nosicielstwo wirusa HIV u kobiet w ciąży. Znane są pojedyncze przypadki zakażenia kobiety przez dziecko podczas karmienia piersią (kiedy dziecko zostało zakażone już po porodzie)
Obecnie struktura społeczna osób zakażonych wirusem HIV nie różni się od struktury całości populacji. Stąd nie mówi się już o grupach ryzyka, a o zachowaniach ryzykownych. Należą do nich:
- kontakty seksualne z wieloma partnerami, w szczególności bez prawidłowego stosowania prezerwatywy
- używanie niejednorazowego sprzętu przerywającego ciągłość tkanek- igły, żyletki, skalpele itd
- narażenie zawodowe, np. służba zdrowia, policja, straż pożarna
Profilaktyka
Przede wszystkim należy unikać zachowań ryzykownych. Zaleca się:
- poprawne stosowanie prezerwatywy przy każdym ryzykownym kontakcie
- o ile to możliwe- abstynencję seksualną, lub wierność jednemu partnerowi
- stosowanie wyłącznie jednorazowego sprzętu do wszelkich czynności naruszających ciągłość skóry
W razie zaistnienia sytuacji niosącej ze sobą ryzyko zakażenia (np. przygodny kontakt seksualny bez zabezpieczenia, zakłucie igłą nieznanego pochodzenia, kontakt z dużą ilością krwi bez rękawiczek) włącza się tzw.
profilaktykę poekspozycyjną. Polega ona na jak najszybszym podaniu 3 leków działających w różnych stadiach cyklu życiowego wirusa. Kuracja trwa około 1 miesiąca i jest bardzo skuteczna.
Skorzystać z profilaktyki poekspozycyjnej może każdy. W tym celu należy bezzwłocznie udać się do najbliższego Oddziału Chorób Zakaźnych.
Ważnym acz niedocenianym działaniem profilaktycznym jest zrobienie badanie w kierunku nosicielstwa wirusa.
Każdy może
bezpłatnie i anonimowo zrobić test na zakażenie wirusem HIV. W tym celu należy udać się do jednego z Punktów Konsultacyjno-Diagnostycznych (ich pełna lista znajduje się pod adresem ->>
http://aids.gov.pl/?page=testy), gdzie oprócz wykonania samego testu będzie można porozmawiać ze specjalistą i rozwiać wszelkie ewentualne wątpliwości z tematem związane.
Naturalny przebieg choroby
- W ciągu pierwszych 2 tygodni od zakażenia mogą wystąpić ogólne niespecyficzne objawy podobne jak w grypie- ogólne osłabienie, niewielka gorączka, ból gardła. Zwraca uwagę powiększenie węzłów chłonnych. W tym okresie we krwi krąży bardzo duża ilość wirusa i bardzo łatwo zakazić kolejnych partnerów. Nieznacznie spada ilość limfocytów CD4. w tym okresie przeciwciał anty-HIV się nie wykrywa- jest to tzw 'okienko serologiczne' które może trwać nawet do 3 m-cy. W tym czasie standardowo stosowane testy (wykrywające przeciwciała) dadzą wynik ujemny. Dodatni będzie tylko test na obecność materiału genetycznego wirusa (metoda PCR- droga, ale dająca niemal 100% dokładności)
- Po 1,5 do 2 m-cy pojawiają się przeciwciała anty-HIV. Poziom limfocytów CD4 wraca do normy. Ilość kopii wirusa we krwi znacznie spada.
- Przez kolejne lata (nawet do 12) liczba limfocytów powoli, acz nieuchronnie spada, natomiast liczba kopii wirusa we krwi powoli rośnie. W miarę spadku odporności pojawiają się różne infekcje o coraz cięższym przebiegu.
- W kolejnym okresie liczba limfocytów CD4 gwałtownie spada (nawet do zera), liczba kopii wirusa we krwi rośnie do bardzo wysokich wartości. Pojawiają się ciężkie infekcje. Od tego momentu rozpoznaje się chorobę AIDS.
Leczenie i zapobieganie powikłaniom
Obecnie stosowane leki dają szansę na zachowanie dobrego stanu zdrowia przez okres 30 lat. Stosuje się przynajmniej 3 leki jednocześnie, hamujące rozwój wirusa na różnych etapach jego cyklu życiowego.
Podstawą skutecznego leczenia choroby jest jej wczesne wykrycie. Niestety, spontaniczne testy w kierunku zakażenia HIV są w Polsce wykonywane bardzo rzadko.
Bardzo istotne jest leczenie nieuchronnie pojawiających się chorób towarzyszących oraz niedopuszczenie do nadkażenia innym szczepem wirusa (taka sytuacja powoduje gwałtowne przyspieszenie rozwoju choroby)
Stan prawny
- Zakażenie wirusem HIV lub takie podejrzenie nie może być podstawą do jakiejkolwiek dyskryminacji. W szczególności nie może być podstawą zwolnienia bądź nieprzyjęcia do pracy, jak również odmowy świadczenia usług medycznych, zwłaszcza tych ratujących życie.
- Osoba świadoma swojego zakażenia ma bezwzględny obowiązek poinformować o tym fakcie swojego partnera seksualnego. Nie ma natomiast obowiązku informować o tym fakcie
żadnej innej osoby.
Inne choroby o podobnej drodze zakażenia
Droga krwiopochodna- Wirusowe Zapalenie Wątroby (tzw. żółtaczka) typu B i typu C.
Droga płciowa- choroby weneryczne (kiła, rzeżączka), WZW B i WZW C
O ile przebieg zakażenia WZW jest łagodniejszy niż w przypadku HIV, to łatwość zakażenia jest 10-krotnie wyższa w przypadku wirusa C i 100-krotnie wyższa w przypadku wirusa B.
Jedynie na wirusa WZW B istnieje skuteczna szczepionka.
Ciekawostki
- Ułamek procenta białej populacji posiada gen utrudniający rozwój wirusa. Osoby takie są odporniejsze na zakażenie, a zakażone dłużej opierają się rozwojowi pełnoobjawowego AIDS.
- Opracowano szczepionkę zmniejszającą ryzyko infekcji o około 30% w stosunku do populacyjnego. Wynik ten, choć zły, jest o rząd wielkości lepszy niż uprzednio testowanych specyfików oraz daje nadzieję na skuteczniejszą szczepionkę w przyszłości.
- Kilkaset osób w Europie ma przeciwciała Anty-HIV mimo braku zakażenia wirusem. Osoby te brały udział w badaniach nad szczepionką, która okazała się być praktycznie całkowicie nieskuteczna.
Pytania i odpowiedzi
W razie pytań, wątpliwości, czy sugestii odnośnie artykułu- proszę o PW. Postaram się na nie tutaj odpowiedzieć.
Artykuł w trakcie tworzenia. Wszelkie sugestie proszę kierować na PW.
*Niniejszy artykuł adresowany jest do osób bez wykształcenia medycznego- zawiera pewne skróty i uproszczenia, których rozwinięcie mogłoby uczynić go mało zrozumiałym.
Wpis zawiera treści oznaczone jako przeznaczone dla dorosłych, kontrowersyjne lub niezweryfikowane
