"Wegierski kompozytor Reszo Seress stworzyl ja pewnej deszczowej niedzieli w grudniu 1932 r., w Paryzu. Jego narzeczona zerwala zareczyny, Seress popadl wiec w gleboka depresje. Kiedy rozmyslal o tym, jak przygnebiajaca okazala sie wlasnie ta niedziela jego zycia, do glowy przyszla mu smutna nieznana melodia. Nieoczekiwany pomysl wyrwal go z apatii. Napisal piosenke i nadal jej tytul "Ponura niedziela." Jej slowa mowily o tragicznych przezyciach kochanka. Jego dziewczyna umarla, a on chce popelnic samobojstwo, zeby znow sie z nia polaczyc.
Kiedy Seress chcial upowszechnic swoja kompozycje, wydawnictwo odmowilo mu publikacji nut, poniewaz uznano, ze "Ponura niedziela" jest zbyt melancholijna. Uwazano, ze bedzie lepiej, jesli ludzie nigdy jej nie uslysza. Byla to mysl prorocza, poniewaz wkrotce po opublikowaniu w innym wydawnictwie, smutna piosenka zdobyla ponura slawe. Zaczeto wierzyc, ze wywoluje manie samobojcza. Pierwszy przypadek zanotowano wiosna 1933 r. Mlodzieniec, siedzacy w budapesztenskiej kawiarni poprosil orkiestre o wykonanie "Ponurej niedzieli." Kiedy orkiestra skonczyla grac, poszedl do domu i zastrzelil sie. Relacjonujac osobliwe dzieje piosenki w The Unknown (maj 1987), Tane Jackson opisuje wiele innych podobnych sytuacji, choc nie podaje zadnych nazwisk ofiar na potwierdzenie jej fatalnej mocy. Podobno wsrod ofiar smutnych tonow znalazlo sie takze kilku piosenkarzy, ktorzy odwazyli sie wlaczyc utwor do swojego repertuaru.
Pewnego dnia zaniepokojeni mieszkancy domu w Londynie wlamali sie do mieszkania, z ktorego dobiegaly ich obsesyjne dzwieki "Ponurej niedzieli". Na podlodze lezala wlascicielka mieszkania, mloda kobieta, ktora zmarla z powodu przedawkowania narkotykow, podczas gdy gramofon bez konca odtwarzal plyte z melancholijna piosenka.
Pod koniec lat trzydziestych wypadkow bylo juz tak wiele, ze rzad wegierski zabronil publicznego wykonywania "Ponurej niedzieli." Wielu muzykow przyjelo te decyzje z wielka ulga, poniewaz obawiali sie o swoj wlasny los, ilekroc musieli wykonywac dziwna kompozycje Seressa. Liczne rozglosnie radiowe, w tym BBC, rozwazaly zakaz jej emisji. Stacje lokalne w Stanach Zjednoczonych odmawialy jej nadawania. Kilka rodzin samobojcow polaczylo wysilki, domagajac sie calkowitego zakazu jej wykonywania. Ogolem naliczono 200 ofiar melodii.
Anaelska wersje "Ponurej niedzieli" stworzyl Sam Lewis. W 1941 r. piosenke wlaczyla do swojego repertuaru i nagrala na plycie Billie Holliday. Wowczas jednak fama utworu zbladla w obliczu dramatycznych wydarzen historycznych. Druga wojna swiatowa zbierala krwawe zniwo, a prawdziwe tragedie przyslonily urojone dramaty. A jednak nawet wtedy zdarzaly sie wypadki zainspirowane osobliwa melodia.
Gordon Beck z Salisbury w Wiltshire, lotnik z 76 szwadronu RAF Yeravda, sluzacy w Poonie w Indiach w 1946 r. wspominal niedawno, jak jeden z jego kolegow doznawal uczucia wielkiego smutku, ilekroc sluchal plyty z "Ponura niedziela" (w wersji nagranej przez orkiestre Artiego Shawa i wokalistke), twierdzac, ze nekaja go wowczas mysli samobojcze. Beck nie przejmowal sie zwierzeniami kolegi, ale zrozumial jego niepokoj, kiedy siadl za sterem samolotu. Stwierdzil wowczas, ze melodia "Ponurej niedzieli" obsesyjnie go przesladuje, mimo huku silnika. Postanowil wiec nigdy wiecej nie sluchac posepnej piosenki.
Jak wyjasnic niezwykly wplyw melodii? Tane Jackson twierdzi, ze Seress wyrazil swoje wlasne glebokie uczucie rozpaczy tak sugestywnie, ze udzielalo sie ono sluchaczom jego kompozycji. Ogarnieci smutkiem, postanawiali odebrac sobie zycie. Nie jest to tak nieprawdopodobne, jak mogloby sie wydawac. W ksiazce The Secret Power of Musie, David Tame dowodzi, ze muzyka miewa niezwykly wplyw na zachowanie ludzi. Moze powodowac stres i zmiane rytmu uderzen serca, wplywac na procesy trawienne i metaboliczne, ksztaltowac reakcje emocjonalne i intelektualne.
W dziejach "Ponurej niedzieli", najbardziej znamienne wydaja sie losy ludzi, ktorzy przyczynili sie do jej powstania. Jej kompozytor, Reszo Seress popelnil samobojstwo w 1968 r., skaczac z okna. Uprzednio mial wyznac, ze juz nigdy nie stworzy zadnego przeboju. Dziewczyna, ktora odtracila go przed laty, takze popelnila samobojstwo. Obok jej ciala znaleziono kartke, na ktorej widnialy slowa: "ponura niedziela."
Wiem, że tekst jest długi, ale warto przeczytać.
Link do piosenki:
http://www.fa-kuan.de/audio/gloomys.rm (odtwarzajcie w programie Media Player Classic)
- ostatnia aktualizacja:
Wczoraj 18:08
