Tag: generał - strona 4

Generał Władysław Anders

Pater patriae • 2013-01-09, 22:11

Ostatnio "wrzuciłem" na sadistic postać niestety dość zapomnianą, mianowicie generała Stanisława Sosabowskiego.

Wydaję mi się, że tematyka się niektórym spodobała, więc dzisiaj trochę o człowieku, o którym chyba każdy coś tam słyszał, jest to generał Władysław Anders.

Władysław Anders był prawdziwym żołnierzem z krwi i kości. Udowodnił to już podczas służby w wojsku rosyjskim, a następnie w nowo odrodzonym Wojsku Polskim. Sławę jednak zyskał jako twórca oraz dowódca Polskiej Armii utworzonej w ZSRR w 1941 r., a także zdobywca wzgórza Monte Cassino w maju 1944 r. Po wojnie nazywany był przez władze PRL jednym z przywódców "reakcyjnej emigracji" i mitycznym wyzwolicielem na białym koniu.

Władysław Anders urodził 11 sierpnia 1892 r. w Błoniu koło Kutna w rodzinie agronoma i administratora majątków ziemskich. Jego ojciec, Albert Anders, oraz matka Elżbieta z domu Tauchert byli z pochodzenia Niemcami wyznania ewangelickiego. Władysław miał trzech braci: Tadeusza, Karola i Jerzego oraz siostrę Irenę. Wszyscy trzej bracia w okresie międzywojennym byli oficerami Wojska Polskiego, zasłużonymi podczas wojny polsko-bolszewickiej (dwóch zostało odznaczonych Orderem Virtiti Militari). Siostra natomiast została wydziedziczona z powodu małżeństwa z ubogim mężczyzną.

Młody Władysław edukację podstawową ukończył w warszawskim gimnazjum realnym. We wrześniu 1910 r. zgłosił się na ochotnika na roczną służbę w armii rosyjskiej, którą ukończył w stopniu chorążego. Następnie podjął studia na Wydziale Mechanicznym Politechniki w Rydze, gdzie również zaangażował się w działalność Korporacji Akademickiej Arkonia. Studia przerwał mu wybuch I wojny światowej, gdy jako oficer rezerwy został powołany do armii carskiej i przydzielony do 3. Noworosyjskiego Pułku Dragonów Jej Cesarskiej Mości Wielkiej Księżny Heleny Władimirowny, gdzie w stopniu porucznika dowodził jednym ze szwadronów i został trzykrotnie ranny. W 1917 r. otrzymał dyplom ukończenia kursów carskiej Akademii Sztabu Generalnego w Petersburgu. Po ukończeniu kursów brał udział w formowaniu I Korpusu Polskiego, tworzonego w Rosji przez gen. Dowbor-Muśnickiego. Kiedy oddziały te rozwiązano, wrócił do Warszawy w stopniu podpułkownika i brał udział w rozbrajaniu Niemców w Polsce.

Kiedy Polska tworzyła swe wojsko, Władysław Anders został szefem sztabu Dowództwa Głównego Sił Zbrojnych w byłym zaborze pruskim. Na przełomie 1918, a 1919 r. walczył w powstaniu wielkopolskim jako szef sztabu Armii Wielkopolska. W okresie wojny polsko-bolszewickiej był dowódcą 15. pułku ułanów poznańskich, z którym przeszedł trudny szlak wiodący m.in. przez Mińsk, Bobrujsk oraz Iwachnowicze, gdzie 29 lipca został ranny. Po zakończeniu wojny udał się do Paryża, by ukończyć studia Ecole Superieure de Guerre i praktyki w szkole kawalerii w Saumur. Powrócił do Polski w 1924 r., gdzie otrzymał awans do stopnia pułkownika. Następnie został nominowany na dyrektora nauk na kursie dla wyższych dowódców, potem zaś pracował w sztabie Generalnego Inspektora Kawalerii.

W czasie przewrotu majowego opowiedział się przeciwko Piłsudskiemu i był szefem sztabu dowódcy wojsk rządowych. W okresie od 1928 do 1937 r. dowodził początkowo 5. Brygadą Kawalerii „Brody”, potem Wołyńską Brygadą Kawalerii. W 1934 r. awansował do stopnia generała brygady. W 1937 r. mianowany został dowódcą Nowogrodzkiej Brygady Kawalerii. Przez cały okres II Rzeczpospolitej Władysław Anders kilkakrotnie brał również udział wielu międzynarodowych zawodach jeździeckich, m. in. w Nicei w 1925 r. ekipa jeździecka, którą kierował zdobyła Puchar Narodów.

Święto 15 pułku ułanów poznańskich w Poznaniu, gen. Anders pierwszy z prawej w pierwszym rzędzie

Wielka Rewia Kawalerii w Krakowie w 1933 r., płk Władysław Anders pierwszy z prawej.

Wojna obronna z września 1939 r. zastała gen. Władysława Andersa na stanowisku dowódcy Nowogórdzkiej Brygady Kawalerii, która była podporządkowana Armii "Modlin". W ramach tej armii prowadziła walki na południe od Prus Wschodnich, w rejonie Płocka i Warszawy. W czasie odwrotu spod Mławy nie wykonał rozkazu osłony ruchu 20. Dywizji Piechoty, co stało się jedną z przyczyn jej rozbicia. Następnie gen. Tadeusz Kutrzeba wydaje gen. Andersowi rozkaz obrony fragmentu Puszczy Kampinoskiej, ten jednak odmawia wykonania rozkazu motywując to przewidywanymi zbyt dużymi stratami swojej brygady.

12 września 1939 r. zostaje dowódcą Grupy Operacyjnej Kawalerii swojego imienia, w skład której wchodziły trzy brygady: Nowogródzka Brygada Kawalerii, Wołyńska Brygada Kawalerii oraz Kresowa Brygada Kawalerii. Wycofując się na południe stoczył ciężkie walki przeciwko Niemcom w okolicach Mińska Mazowieckiego oraz Tomaszowa Lubelskiego, w tzw. drugiej bitwie tomaszowskiej. Gdzie po lokalnych sukcesach – zdobyciu Krasnobrodu, samowolnie wycofał się, nie informując dowództwa Frontu Północnego, do Lwowa, w wyniku czego udało mu się przebić na południe. Wobec zajęcia terenów wschodniej Polski przez ZSRR otrzymał rozkaz przebicia się na Węgry lub do Rumunii. Po ciężkich walkach, podczas których został dwukrotnie ranny, 29 września w okolicach Sambora dostał się do niewoli radzieckiej.

Początkowo więziony we Lwowie, a następnie przewieziony przez NKWD do Moskwy i osadzony na Łubiance oraz w Butyrkach. Podczas 22-miesięcznego pobytu w więzieniu był wielokrotnie przesłuchiwany oraz, ze względu za zasługi z I wojny światowej, bezskutecznie namawiany do wstąpienia do Armii Czerwonej. Po ataku III Rzeszy na ZSRR i zawarciu układu Sikorski-Majski w 1941 r. zwolniony z więzienia, żeby objąć dowództwo powstającej tam Armii Polskiej. Tym samym 11 sierpnia 1941 r. został awansowany do stopnia generała dywizji.

Gen. Władysław Anders dokonuje inspekcji oddziałów Armii Polskiej w ZSRR

Gen. Władysław Anders - dowódca Armii Polskiej w ZSRR i płk. dypl. Leopold Okulicki

Pierwszy rozkaz gen. Andersa o formowaniu polskich sił zbrojnych i apel do obywateli polskich o wstępowanie do wojska wydany został 22 sierpnia 1941 r. Po nim do Armii Polskiej, formującej się okręg Buzułuku, zaczęli napływać głównie jeńcy wojenni oraz Polacy deportowani z terenów okupowanych przez ZSRR. Działo się to w niesłychanie trudnych warunkach, przy niesprzyjającej władzy radzieckiej i utrudnionym zapasach przesyłanych przez Brytyjczyków. Łącznie wcielono do Armii 25 115 osób, w tym 960 oficerów, a oprócz tego wraz z żołnierzami do polskich obozów przybywało wiele tysięcy dzieci, najczęściej skrajnie wynędzniałych, wśród których było bardzo wiele sierot. Żołnierze objęli dzieci troskliwą opieką. Zaczęto od razu organizować dla nich szpitale, sierocińce, szkoły.

Wiosną 1942 r. wobec coraz gorszych przydziałów żywnościowych dla Armii Polskiej oraz żądań Stalina o natychmiastowe wysłanie Polaków na front, gen Władysław Anders, po porozumieniu radziecko-brytyjskim rozpoczął wycofywanie Wojska Polskiego do Pahlavi w Iranie. Ogółem ZSRR opuściło 41 tysięcy wojskowych i 74 tysiące cywili – obywateli polskich. Gen. Anders uważał ewakuację za swój sukces, jednak obecnie wielu historyków uważa, że ewakuacja wojsk polskich z ZSRR z punktu widzenia polskiej racji stanu była błędem.

12 września 1942 r. gen. Władysław Anders został nominowany na dowódcę nowo utworzonej Armii Polskiej na Wschodzie, która została przeniesiona do Iraku oraz zreorganizowana według etatów brytyjskich. W lipcu 1943 r. nastąpiła kolejna reorganizacja armii, z której wyłączono 2. Korpus Polski w celu włączenia go do działań wojennych na froncie włoskim. Dowództwo Korpusu objął gen. Anders i przeniósł się do Palestyny, aby następnie w listopadzie tego samego roku przegrupować się w Egipcie przed transportem na kontynent europejski.

Podróż gen. Władysława Sikorskiego do Armii Polskiej na Bliskim Wschodzie

Wizyta gen. Władysława Andersa w oddziałach Pomocniczej Służby Kobiet 2. Korpusu Polskiego

Na przełomie 1943 i 1944 r. do Włoch został przetransportowany 2. Korpus Polski w skład którego zasadniczy trzon stanowiły: 3. Dywizja Strzelców Karpackich, 5. Kresowa Dywizja Piechoty, 2. Samodzielna Brygada Czołgów, pułk samochodów pancernych oraz armijna grupa artylerii i służby. Łącznie Korpus liczył wówczas ponad 52 tysiące żołnierzy. Po wylądowaniu Polacy zostali podporządkowani rozkazom gen. Oliviera Lee – dowódcy brytyjskiej VIII Armii.

W maju 1944 r. 2. Korpus rozpoczął swój szlak bojowy. 11 maja ruszyło pierwsze polskie natarcie na silnie umocniony masyw Monte Cassino. Drugie natarcie (17 i 18 maja) doprowadziło do zdobycia wzgórza oraz klasztoru Monte Cassino. Polskie walki pod Monte Cassino były niezwykle krwawe, w natarciu zginęło 924 żołnierzy, 2930 zostało rannych, a za zaginionych uznano 345. Poprzez zwycięstwo okupione polską krwią droga na Rzym została otwarta, który został zajęty przez amerykanów 4 czerwca, a więc w dwa tygodnie po bitwie. Warto wspomnieć że wcześniej pod Monte Cassino siły niemieckie wiązały aliantów przez ponad cztery miesiące.

Następnie, w czerwcu, 2. Korpus Polski ponownie wkroczył do akcji, odznaczając się w bitwie o Ankonę, której zdobycie było jedyną operacją Wojska Polskiego na froncie zachodnim, która była czysto polską operacją, a nie jedynie udziałem naszych żołnierzy w alianckiej operacji. Tu dowodzili Polacy. Plan natarcia na Ankonę opracował gen. Władysław Anders i jego sztab, któremu podporządkowane zostały jednostki brytyjskie i Włoski Korpus Wyzwolenia. Po zdobyciu Ankony 2. Korpus walczył o przełamanie linii Gotów, w Apeninach Emiliańskich, aby zakończyć swój szlak bojowy zdobyciem Bolonii w lutym 1945 r.

W czasie gdy 2. Korpus Polski walczył we Włoszech gen. Anders zaczął coraz bardziej interesować się wydarzeniami politycznymi. Staje się zdecydowanym przeciwnikiem polityki lansowanej przez Stanisława Mikołajczyka oraz powstania warszawskiego. Szczególne emocje wzbudza u niego fakt przegrywania sprawy Kresów Wschodnich przez polskich dyplomatów. Zmianę na stanowisku premiera przyjął z zadowoleniem i od tej pory jego krytyka przeniosła się na sojuszników zachodnich. W 1945 roku, po konferencji jałtańskiej, doszło do dramatycznego spotkania między gen. Andersem, a premierem brytyjskim Winstonem Churchillem. Polak ostro skrytykował ustalenia konferencji i wyraził myśl, iż lepiej by było, gdyby w formowanym Rządzie Tymczasowym znaleźli się sami komuniści, ponieważ wtedy świat dowiedziałby się o ich intencjach. Churchill z kolei zaatakował go za jego nieprzejednaną postawę i stwierdził, iż żołnierze 2. Korpusu Polskiego nie są mu już potrzebni. Od 26 lutego do 21 czerwca 1945 roku Anders pełni obowiązki Naczelnego Wodza i Generalnego Inspektora Polskich Sił Zbrojnych.

Gen. Anders oraz gen. Bronisław Duch pod Monte Cassino

Narada gen. Oliviera Leese i gen. Władysława Andersa w rejonie rzeki Sangro we Włoszech

Po zakończeniu II wojny światowej większość żołnierzy 2. Korpusu Polskiego, z powodu swych przeżyć w Związku Radzieckim, zdecydowała się nie wracać do Polski. Również gen. Władysław Anders pozostał na emigracji. 26 września 1946 r. uchwałą rady Ministrów PRL pozbawiony został obywatelskiego polskiego. Pozostając na emigracji kontynuował działalność polityczną, ukierunkowaną na zachowaniu ciągłości konstytucyjnej Rządu Emigracyjnego w Londynie. W listopadzie 1946 r. został mianowały Naczelnym Wodzem i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych, chociaż w tym czasie funkcja ta miała już głównie tytularny charakter. Funkcję tę pełnił do demobilizacji Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. Od 1949 roku był przewodniczącym Skarbu Narodowego, a w 1954 roku został członkiem Rady Trzech. 16 maja 1954 r. otrzymał awans do stopnia generała broni. Zmarł 12 maja 1970 r. w Londynie. Zgodnie z ostatnią wolą, został pochowany na Polskim Cmentarzu Wojennym pod Monte Cassino, wśród swoich żołnierzy.

Grób gen. Władysława Andersa na cmentarzu zołnierzy polskich pod Monte Cassino

ps. Jeżeli ktoś ma zamiar narzekać "gdzie tu hard", polecam najpierw zajrzeć do regulaminu.

Generał Patton - wypowiedzi

kleryk66 • 2012-12-28, 1:42

Chyba wszyscy znają wypowiedź generała Georga Pattona nt. celu wojny („Pamiętajcie, że waszym zadaniem NIE JEST umierać za Ojczyznę. Waszym zadaniem jest dopilnowanie, by tamci skurwiele poumierali za swoją”). Generał był autorem wielu innych ciekawych anegdot, dygresji czy wypowiedzi. Niektóre z nich można traktować jako zabawne powiedzonka, większość jednak w prostych słowach wyjaśnia podstawowe zasady prowadzenia wojny czy polityki. Na początek szybka biografia:

George Smith Patton Junior (ur. 1885 zm. 1945) Amerykański generał z okresu II WŚ. Generał urodził się w rodzinie o tradycjach wojskowych, od początku jego marzeniem była służba w armii. Akademię wojskową ukończył w 1910 roku. Jeszcze przed I wojną światową, w 1912 roku wystąpił na Olimpiadzie w pięcioboju nowoczesnym. Po jej wybuchu, na polecenie gen. Pershinga został organizatorem amerykańskich oddziałów pancernych. Za zasługi został odznaczony Krzyżem za wybitną służbę. Wojnę ukończył w stopniu pułkownika.
W okresie międzywojennym pozostał w służbie wojskowej, po ataku III Rzeszy na Polskę przekonał Kongres USA do stworzenia silnych oddziałów pancernych. Następnie dowodził wojskami amerykańskimi podczas walk w Afryce, Operacji „Huskey”, gdzie miał miejsce słynny epizod ze spoliczkowaniem żołnierzy który zahamował jego karierę, i spowodował zesłanie na stanowisko dowódcy FUSAG (jednostka fikcyjna, stworzona do odciągnięcia zainteresowania Niemców od prawdziwego miejsca lądowania we Francji). Następnie przywrócony do służby m.in. oswobodził miasteczko Bastogne podczas niemieckiej ofensywy w Ardenach. Po wojnie nie ukrywał swoich antykomunistycznych poglądów. Zginął w wypadku samochodowym 21 grudnia 1945 – według zwolenników teorii spiskowych do jego śmierci mógł przyczynić się wywiad Sowiecki i Amerykański.

No, i najważniejsze:

Cytat:

Polska jest pod kontrolą Rosji, tak samo jak Węgry, Czechosłowacja i Jugosławia, a my sobie spokojnie siedzimy i wydaje nam się, że wszyscy nas kochają.

Wypowiedz z 8 maja 1945, wygłoszona na konferencji prasowej, podczas której nazwał Stalina "gorszym od Hitlera" i potępił amerykańską politykę w Europie wschodniej. Ogólny stosunek generała do Rosjan był raczej negatywny:

Cytat:

Problem w zrozumieniu Rosjanina jest taki, że nie bierzemy pod uwagę faktu że on nie jest Europejczykiem, ale Azjatą i dlatego myśli przebiegle. My nie możemy zrozumieć Rosjanina bardziej niż Chińczyka czy Japończyka i od kiedy mam z nimi do czynienia, nie miałem żadnego szczególnego pożądania zrozumienia ich poza obliczeniami jak dużo ołowiu lub stali trzeba zużyć, aby ich zabić. W dodatku, poza cechami charakterystycznymi dla Azjatów, Rosjanie nie mają szacunku dla ludzkiego życia i są sukinsynami, barbarzyńcami i pijakami.

Generał znany był z zamiłowania do działań ofensywnych:

Cytat:

„Jeśli nie jesteś pewien co robić – atakuj.”

Cytat:

Fortyfikacje są pomnikiem ludzkiej głupoty.

Ogólnie o armii:

Cytat:

Głupotą i błędem jest opłakiwanie poległych. Powinniśmy raczej dziękować Bogu za to, że tacy ludzie żyli.

Cytat:

Armia to drużyna. Żyje, śpi, je i walczy jak drużyna. Te bzdury o indywidualnych bohaterskich czynach to tylko końskie gówno. Bękarty, które piszą je do Saturday Evening Post wiedzą o prawdziwej walce, pod ogniem przeciwnika, mniej niż o pieprzeniu.

Cytat:

Prawdziwi bohaterowie to nie tacy, jakich znacie z książek. Każdy człowiek w tej armii odgrywa istotną rolę. Nigdy się nie poddawaj. Nigdy nie myśl, że twoja praca się nie liczy. Każdy ma swoją robotę do spełnienia i musi ją wykonać. Wszyscy jesteście ogniwami tego wielkiego łańcucha.

Odpowiedź udzielona żołnierzowi rozpoznania, na pytanie co ma zrobić:

Cytat:

Po prostu jedź tą drogą, dopóki cię nie rozpieprzą.

Przytyki do Eisenhowera:

Cytat:

Do sztabu, właśnie nasikałem do Renu. Na litość boską przyślijcie trochę benzyny.

Rzeczywiście po dotarciu nad Ren Patton wysikał się z jednego z mostów.

Cytat:

Właśnie zdobyłem Trewir dwiema dywizjami. Co chcesz żebym zrobił? Mam go oddać?

Po otrzymaniu rozkazu o wstrzymaniu natarcia na Trewir, ze względu na to, że do jego zdobycia potrzeba co najmniej 3 dywizji.

I na koniec moje trzy ulubione:

Cytat:

Gdzieś na Sycylii znajduje się czterysta starannie oznaczonych grobów. Wszystkie przez jednego człowieka, który zasnął podczas pracy. Jednak to niemieckie groby, bo przyłapaliśmy śpiącego drania zanim oni to zrobili.

Cytat:

Pewnie, że chcemy wracać do domu. Wszyscy chcemy końca tej wojny. Najszybszym sposobem na jej zakończenie jest dotarcie do tych skurwieli, którzy ją zaczęli. Im szybciej się nimi zajmiemy, tym szybciej wrócimy do domu. Najkrótsza droga do domu wiedzie przez Berlin i Tokio. A kiedy dotrzemy do Berlina, osobiście zastrzelę tego sukinsyna Hitlera. Jak psa!

Cytat:

„A kiedy pójdę Doliną Śmierci to zła się nie ulęknę… bo jestem najgorszym skurwysynem w Dolinie.”

Wszystko, oczywiście oprócz cytatów napisałem sam. Mam nadzieję, że przypadnie do gustu. Więcej nie chciałem już wklejać, inne można znaleźć w internecie, szczególnie na stronach amerykańskich.

Gen. Black Jack Pershing

C................y • 2012-11-30, 9:20

Tuż przed I Wojną Światową, siły amerykańskie na Filipinach padały ofiarą ataków ze strony muzułmańskich ekstremistów. Generał Jack „Black Jack” Pershing wpadł na iście szatański pomysł zwalczania terroryzmu - na jego rozkaz 50 złapanych terrorystów przyprowadzono na plac celem rozstrzelania. Jednak cóż znaczy śmierć dla mudżahedina? Jako święty męczennik trafi do raju, a tam wiadomo - balangi i dziewice. Należało więc ukarać przeciwnika czymś gorszym niż śmierć... Na oczach skazańców zarżnięto dwie świnie (według muzułmanów zwierzęta te są nieczyste i należy unikać jakiegokolwiek kontaktu z nimi, gdyż grozi to wiecznym potępieniem), a następnie w ich krwi umoczono naboje, które potem trafiły do karabinów. Ciała 49 rozstrzelanych w ten sposób terrorystów wrzucono do dołów i przykryto świńskimi bebechami. Na wszelki wypadek wszystko obficie polano świńską krwią. 50-tego skazańca puszczono wolno, by opowiedział kumplom, co widział. Przez następne 42 lata na świecie nie zanotowano żadnego przypadku aktu terrorystycznego.

Najlepszy komentarz (30 piw)

Jurny_Ziemniak • 2012-11-30, 9:55

Cytat:

a następnie w ich krwi umoczono naboje, które potem trafiły do karabinów

Podziałało to jak srebro na wilkołaka

Trzeba będzie to kiedyś powtórzyć

Stanisław Sosabowski

kufel01 • 2012-11-04, 23:45

45 lat temu zmarł w Londynie Stanisław Sosabowski, generał WP, organizator i dowódca słynnej 1. Samodzielnej Brygady Spadochronowej, na czele której walczył w 1944 r. pod Arnhem.

Stanisław Sosabowski urodził się 8 maja 1892 r. w Stanisławowie w rodzinie kolejarskiej. W 1910 r. rozpoczął studia ekonomiczne na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, lecz śmierć ojca i konieczność utrzymania rodziny zmusiły go do powrotu do rodzinnego miasta. Tam wstąpił do Drużyn Strzeleckich.

W 1913 r. został powołany do armii austro-węgierskiej; uczestniczył w walkach 58. pułku piechoty. W listopadzie 1918 r. zgłosił się do Wojska Polskiego. Ze względu na stan zdrowia objął funkcję oficera do specjalnych poruczeń w Ministerstwie Spraw Wojskowych i nie brał udziału w wojnie polsko-bolszewickiej 1920 r.
W 1922 r. rozpoczął studia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie. Po ich ukończeniu skierowano go do Sztabu Generalnego. W latach 1928-1939 pełnił funkcje dowódcze w 75. pułku piechoty, pułku Strzelców Podhalańskich, 9. Pułku Piechoty Legionów i 21. Pułku Piechoty Dzieci Warszawy.

Kampania wrześniowa

Podczas kampanii polskiej 1939 r. 21. Pułk został przydzielony do 8. Dywizji Piechoty, będącej odwodem Armii Modlin. Brał udział w walkach w rejonie Mławy.

15 września 1939 r. pułk wraz z Grupą Operacyjną wycofał się do Warszawy, gdzie obsadził odcinek obronny na Grochowie. Sosabowskiemu udało się utrzymać pozycje przy niewielkich stratach własnych. Dwa dni po podpisano aktu kapitulacji stolicy, 29 września, przed wymarszem do niewoli, 21. Pułk i jego dowódca zostali odznaczeni przez gen. Juliusza Rómmla orderami Virtuti Militari III klasy.

Walki na Zachodzie

Po zakończeniu walk Sosabowski przeszedł do konspiracji i wstąpił do Służby Zwycięstwu Polski. Tam otrzymał zadanie przedarcia się przez Węgry do Francji, by przekazać meldunki o sytuacji w kraju rządowi na wychodźstwie. Pod fałszywym nazwiskiem Emil Helm, Sosabowski dotarł do Paryża, gdzie otrzymał przydział na dowódcę piechoty dywizyjnej w odtwarzanej 4. Dywizji Piechoty, która stacjonowała w obozie w Parthenay. 19 czerwca 1940 r. Sosabowski dotarł do portu w La Pallice, skąd wraz z 6 tys. żołnierzy został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Tam zgłosił się do polskiego sztabu, gdzie otrzymał przydział na dowódcę formującej się 4. Kadrowej Brygady Strzelców.

Spadochroniarz

Sosabowski postanowił ze swej brygady stworzyć pierwszą w historii Wojska Polskiego jednostkę spadochronową. Szkolenia odbywały się w ośrodku w Largo House, zaś skoki spadochronowe na lotnisku Ringway.

Brygada wzięła udział w największej w II wojnie światowej operacji powietrzno-desantowej sprzymierzonych, której celem było opanowanie mostów na Renie w pobliżu holenderskiego Arnhem. Straty Brygady sięgnęły blisko 40 proc. walczących oddziałów, a cała operacja zakończyła się porażką. Za jednego z winnych uznano Sosabowskiego, któremu zarzucono niedopuszczalną krytykę brytyjskiego dowództwa.

Na żądanie Brytyjczyków rozkazem z 27 grudnia 1944 r. Pierwsza Brygada Spadochronowa została odebrana jej twórcy i dowódcy, a Sosabowskiego mianowano inspektorem Jednostek Etapowych i Wartowniczych.

Robotnik

Po II wojnie światowej Sosabowski pracował w Wielkiej Brytanii jako robotnik magazynowy w fabryce silników elektrycznych, a następnie telewizorów.

Gen. Stanisław Sosabowski zmarł na zawał 25 września 1967 r. w Londynie. W 1969 r. spadochroniarze przywieźli jego prochy do Polski, gdzie spoczęły - zgodnie z wolą Sosabowskiego - na warszawskim cmentarzu Wojskowym na Powązkach.

Najlepszy komentarz (278 piw)

Pater patriae • 2013-01-05, 13:04

Witam, chciałbym dzisiaj przedstawić postać wielkiego Polaka, o którym mało kto dzisiaj pamięta, mianowicie gen. Stanisława Sosabowskiego.

Stanisław Sosabowski to jeden z najbardziej znanych generałów Wojska Polskiego podczas II wojny światowej. To on stworzył, a następnie dowodził pierwszą polską jednostką powietrzno-desantową - 1. Samodzielną Brygadą Spadochronową, słynną z walk pod Arnhem w ramach operacji Market-Garden. Po wojnie, odarty z honoru i zaszczuty przez brytyjczyków, pracował w Anglii jako zwykły robotnik.

Stanisław Sosabowski urodził się 8 maja 1892 roku w Stanisławowie w rodzinie kolejarza. Lata szkolne spędził w rodzinnym mieście. Następnie po zdaniu matury rozpoczął naukę w Akademii Handlowej w Krakowie, która prowadziła kursy o profilu ekonomicznym dla absolwentów szkół średnich ogólnokształcących. W 1912 roku rezygnuje z nauki i poświęca się militariom. Jego wysiłki zostają docenione, gdy otrzymuje samodzielne dowództwo 24. polskiej Drużyny Strzeleckiej na terenie Stanisławowa i stopień podchorążego, w międzyczasie też organizuje oraz kieruje stanisławowskim skautingiem.

Sosabowski swoją karierę wojskową rozpoczął w 1913 r., gdy został powołany do odbycia obowiązkowej służby w Armii Austrowęgierskiej. Po wybuchu w I wojny światowej Sosabowski wyruszył na front jako żołnierz 58. pułku piechoty i przeszedł swój chrzest bojowy w październiku 1914 r. pod Przemyślem. Następnie bił się na przełęczy Dukielskiej. Karierę liniową st. sierż. Sosabowskiego zakończyła ciężka rana, jaką odniósł 15 września 1915 roku nad rzeką Leśną. Podczas pobytu w szpitalu w Ołomuńcu dostał awans na podporucznika ze starszeństwem z 1 stycznia 1916 roku i zawarł związek małżeński. Rekonwalescencja nie trwała długo bo w marcu 1917 r. został przeniesiony do sztabu Grupy Frontu Południowo-Tyrolskiego, a w styczniu 1918 r. do Generalnego Gubernatorstwa w Lublinie, gdzie zastała go wolna Polska.

1 listopada 1918 roku wstąpił do organizującego się Wojska Polskiego. Jednak z powodów zdrowotnych nie otrzymał przydziału bojowego. Najpierw powierzono mu szefostwo Komisji Likwidacyjnej byłego Generalnego Gubernatorstwa w Lublinie - w tym samym czasie otrzymał awans na kapitana. W sierpniu 1919 roku został przeniesiony do Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie. Z powodu kontuzji kolana nie brał bezpośredniego udziału w wojnie polsko-bolszewickiej i wojnie polsko-ukraińskiej. Od 1 marca 1920 r. do 15 marca 1921 r. pełnił służbę w Oddziale IV Zaopatrzenia i Komunikacji Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych, kierowanym przez płk Jana Niesiołowskiego.

8 października 1922 r. jako major WP rozpoczął edukację w Wyższej Szkole Wojennej. Po jej zakończeniu Sosabowski z powrotem znalazł się w Sztabie Generalnym na stanowisku szefa wydziału zaopatrzenia. W 1928 r. został mianowany podpułkownikiem i rozpoczął pracę na stanowisku dowódcy batalionu 75. pułku piechoty. Rok później został zastępcą dowódcy 3. pułku strzelców podhalańskich, a od 1930 r. pracował w Wyższej Szkole Wojennej w charakterze wykładowcy. W 1936 r. objął dowodzenie nad 9. pułkiem piechoty legionów w Zamościu - w międzyczasie w 1937 r. uzyskał stopień pułkownika. Z powodu kłopotów osobistych Sosabowskiego przeniesiono go w 1939 roku do Warszawy, gdzie został dowódcą 21. pułku piechoty "Dzieci Warszawy".

Gen. Stanisław Sosabowski - fotografia portretowa (1944 r.) / Źródło: NAC, sygn. 37-560-2

Gen. dyw. Stanisław Wróblewski w otoczeniu wyższych oficerów / Źródło: NAC, sygn. 1-W-683

Zmobilizowany w sierpniu 1939 roku 21. pp (w składzie 8. Dywizji Piechoty) został przydzielony do Armii „Modlin”. 3 września 8. Dywizja otrzymała rozkaz kontruderzenia na zgrupowanie niemieckie, które przerwało polski front pod Mławą. Starcie pod Gruduskiem zakończyło się klęską. Jedynie 21. pułk piechoty wykonał swe zadania zaczepne i zachowując zwartość wycofał się. Płk Sosabowski poprowadził swych żołnierzy do Modlina i Warszawy, zbierając po drodze niedobitki innych oddziałów. 14 września powierzono mu dowództwo odcinka obrony stolicy „Grochów”. Za wybitne dowodzenie oraz bohaterstwo na polu walki gen. Juliusz Rómmel, dowódca Armii „Warszawa”, odznaczył go Krzyżem Virtuti Militari V klasy.

Po kapitulacji Warszawy i ucieczce z niewoli w październiku 1939 r. płk Stanisław Sosabowski wstąpił do konspiracyjnej organizacji Służba Zwycięstwu Polski. 21 listopada komendant SZP gen. Tokarzewski-Karaszewicz wysłał go do Lwowa, w celu odbudowy organizacji, a następnie do Francji z meldunkami dla władz emigracyjnych. Występując jako Emil Heim Sosabowski dotarł do Paryża i 21 grudnia zameldował się w u naczelnego wodza gen. Władysława Sikorskiego. We Francji został odkomenderowany do Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej, a następnie do służby liniowej jako dowódca piechoty dywizyjnej w 1 Dywizji Grenadierów, a później w 4 Dywizji Piechoty.

W obliczu nadchodzącej klęski Francji, 21 czerwca 1940 roku, po pospiesznej ewakuacji Sosabowski wraz ze swoimi żołnierzami znalazł się w Wielkiej Brytanii, gdzie z własnej inicjatywy utworzył 4. Kadrową Brygadę Strzelców. Jego żołnierze zostali zakwaterowani w hrabstiwe Dumfries, gdzie od października 1940 r. bronili brytyjskiego wybrzeża na Półwsypie Fife.

Pobyt gen. Władysława Sikorskiego w 4 Kadrowej Brygadzie Strzelców / Źródło: NAC, sygn. 37-565-1

Pobyt gen. Władysława Sikorskiego w 4 Kadrowej Brygadzie Strzelców / Źródło: NAC, sygn. 37-565-1

Szczęśliwym trafem okazało się, że na terenie gdzie stacjonowała 4. Kadrowa Brygada Strzelców znajdowały się brytyjskie obozy treningowe dla spadochroniarzy. Związku z tym, płk Sosabowski, aby urozmaicić monotonną służbę żołnierzy, zaczął ich wysyłać na szkolenie spadochronowe. Efekty był znakomite i zimą 1940 r.zrodził się pomysł stworzenia elitarnej jednostki powietrzno-desantowej. Dowódca sam dał przykład żołnierzom i w wieku 49 lat wykonał pierwszy w życiu skok ze spadochronem. 23 września 1941 roku w rejonie Leven odbyło się „Święto Spadochronowe” 4. KBS – pierwsze pokazowe ćwiczenia polskich spadochroniarzy. Obecny na pokazie gen. Sikorski wręczył grupie żołnierzy brygady odznaki spadochronowe. Próba generalna wypadła wzorowo i naczelny wódz 9 października nadał brygadzie nową nazwę: 1 Samodzielna Brygada Spadochronowa. Oficjalny stan brygady zatwierdzony we wrześniu 1942 r. przez brytyjskie War Office wynosił 179 oficerów i 2644 podoficerów oraz szeregowych.

Prezydent RP Władysław Raczkiewicz wręcza sztandar 1. SBS gen. Sosabowskiemu / Źródło: NAC, sygn. 18-329-22

Wizyta brytyjskiego gen. Bernarda Montgomery`ego w 1 Samodzielnej Brygadzie Spadochronowej / Źródło: NAC, sygn. 37-570-1-329-22

Zarówno generałowie Sikorski oraz Sosnkowski, jak i płk Sosabowski zakładali, że brygada zostanie użyta do wsparcia powstania powszechnego w kraju. Oficerowie i żołnierze wierzyli, że pierwsi powrócą do Polski na spadochronach - dlatego hasło jednostki brzmiało: "Najkrótszą drogą". Jednak wiosną 1943 r. dowództwo brytyjskie, wiedząc, że nie zdoła zorganizować do czasu inwazji kontynentu odpowiedniej liczby własnych jednostek, rozpoczęło starania o przejęcie 1 SBS pod swoje rozkazy. Po raz pierwszy z taką sugestią wobec płk Sosabowskiego wystąpił w maju dowódca brytyjskich wojsk powietrzno-desantowych gen. Browning. W celu pozyskania Polaka zaproponował mu objęcie dowództwa polsko-brytyjskiej dywizji spadochroniarzy. Oferta była kusząca, ale płk Sosabowski odmówił. Brytyjczycy wiosną 1944 r. ponownie zażądali przekazania brygady do ich dyspozycji grożąc wstrzymaniem dostaw sprzętu. 6 czerwca 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa przeszła pod rozkazy gen. Browninga. Natomiast 15 czerwca 1944 płk Sosabowski awansował do stopnia generała brygady.

Ćwiczenia 1 SBS z udziałem dowódcy płk. Stanisława Sosabowskiego /

Źródło: NAC, sygn. 37-580-1

Według brytyjskiego planu polska 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa miała zostać użyta w największej operacji powietrzno-desantowej II wojny światowej. Celem operacji miało być szybkie dojście do Renu przez Holandię i rozwinięcie ofensywy na Trzecią Rzeszę. W tym celu należało opanować mosty na dolnym Renie (najważniejszy był most w Arnhem) i jego dopływach oraz utrzymać je do czasu nadejścia wojsk lądowych. To zadanie powierzono brytyjskim i amerykańskim jednostkom powietrzno-desantowym oraz polskiej 1 SBS. Plan nakreślony przez marszałka Montgomery’ego był bardzo śmiały i wielu dowódców alianckich powątpiewało w jego realność. Niestety, poza gen. Sosabowskim, który głośno wyrażał swe wątpliwości, nikt nie ośmielił się przeciwstawić sławnemu pogromcy Rommla spod El Alamein. Nie doceniono też przeciwnika, który ściągnął w rejon operacji jednostki pancerne. Operacje zaplanowano na 8 września jednak ze względu na wątpliwości gen. Sosabowskiego przekładano ja dwukrotnie. Operacja rozpoczęła się 17 września lądowaniem wojsk amerykańskich i brytyjskich, natomiast Polacy weszli do boju 21 września.

Z powodu fatalnej pogody 21 września 1944 r. pod Driel skakała tylko część brygady z gen. Sosabowskim na czele (warto wspomnieć że miał już wtedy 51 lat), bo reszta nadleciała dopiero za trzy dni i lądowała w dość odległym Grave. Polscy spadochroniarze zdani byli tylko na broń osobistą, okrążeni pod Driel, odpierali niemieckie ataki i jedynie talentom dowódczym generała i wielkiej bitności żołnierzy zawdzięczać można, iż polskie kompanie jeszcze dwukrotnie forsowały Ren na zaimprowizowanych łódkach. W ostatniej fazie bitwy czyli nocą z 25 na 26 września Polacy osłaniali odwrót niedobitków brytyjskich spadochroniarzy z 1. Dywizji Powietrzno-Desantowej. Straty 1. SBS sięgnęły blisko 40% stanów osobowych tych oddziałów, które walczyły pod Arnhem i Driel.

1. SBS podczas walk w Driel /

Źródło: NAC, sygn. 37-585-19

Gen. Stanisław Sosabowski w samochodzie Jeep podczas operacji "Market-Garden" /

Źródło: NAC, sygn. 37-586-2

Po powrocie do Anglii, 2 grudnia, gen. Sosabowski spotkał się z szefem Sztabu Generalnego gen. Kopańskim, który przekazał mu, iż zostanie zdymisjonowany na prośbę Brytyjczyków. Rozkazem z 27 grudnia 1944 1. Samodzielna Brygada Spadochronowa została odebrana jej twórcy i dowódcy, a gen. Sosabowskiego mianowano inspektorem Jednostek Etapowych i Wartowniczych. Natomiast za bitwę pod Arnhem został odznaczony jedynie Krzyżem Walecznyc,h chociaż należał mu się order Virtuti Militari.

Przez kolejne trzy lata był inspektorem w Polskim Korpusie Przysposobienia i Rozmieszczenia. Po rozwiązaniu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie pozostał w Londynie, gdzie podjął się pracy w warsztacie stolarskim i tapicerskim, który założył wspólnie z kolegą. Następnie był magazynierem w fabryce urządzeń elektrycznych. Nigdy nie powrócił do Polski. Co więcej, został przez władze ludowe uznany za zdrajcę i pozbawiony polskiego obywatelstwa. Zmarł 25 września 1967 roku w Wielkiej Brytanii. Jego ciało sprowadzono do Polski i pochowano na cmentarzu na warszawskich Powązkach.

Generał Sosabowski, mimo upokorzeń i pomówień za klęskę pod Arnhem, nie dał się złamać. Aktywnie działał w organizacjach polonijnych, interesował się tym, co działo się w kraju pod rządami komunistów i pisał wspomnienia. Spisał m.in. swoje wspomnienia z bojowej działalności zatytułowane "Droga wiodła ugorem", a był autorem prac "Wychowanie żołnierza-obywatela", "Najkrótszą drogą" i "Freely I served".

Dopiero po latach nastąpiła rehabilitacja dzielnego generała. Brytyjczycy przyznali się do błędów i zwrócili honor Sosabowskiemu. Chociaż nastapiło to w pełni dopiero w 2006 r.. Warto równeż podkreślić, że oczyszczenie generała nastąpiło wyłącznie dzięki konsekwencji i działaniu kilku Holendrów w tym rodziny królewskiej, bo Ani Brytyjczycy, ani Amerykanie, ani tym bardziej polskie władze państwowe, nie interesowały się tym ważnym dla polskiej historii zagadnieniem. Dlatego teraz musimy pamiętać o zasłużonym choć niepokornym generale.

Cześć i chwała bohaterom!

źródło

Jak się spodoba, to postaram się coś jeszcze wrzucić.

Maczków - polskie miasto w Niemczech

revano • 2012-09-23, 0:44

W Dolnej Saksonii, przy granicy z Holandią znajduje się niewielkie miasteczko o nazwie Haren. Miasteczko, które swego czasu zwało się Maczków i było niemal w stu procentach zasiedlone przez Polaków

Historia Maczkowa rozpoczyna się wraz z kapitulacją Niemiec podczas drugiej wojny światowej. Polska 1 Dywizja Pancerna pod dowództwem generała Stanisława Maczka zajęła główną bazę niemieckiej Kriegsmarine - znajdujące się w Dolnej Saksonii Wilhelmshaven. Nastał pokój, a polskich żołnierzy rozlokowano w pobliskim regionie. W Emslandzie znajdowało się już wielu Polaków, głównie jeńców wojennych i przymusowych robotników. Na wieść jednak o powiewających polskich flagach przy holenderskiej granicy, w to miejsce zaczęli się zbierać Polacy z innych części Niemiec. Byli to tak zwani "dipsi". Nazwa wywodzi się od angielskiego skrótu DP - "displaced persons", które określało osoby zwolnione z obozów czy innych miejsc przymusowej pracy.

Już w maju 1945 w powiecie emslandzkim znajdowało się około 50 tysięcy Polaków. Wtedy też w życie wszedł pomysł powierzenia Polakom administracji nad częścią Niemiec. Tak też 20 maja tego samego roku za zgodą generała Montgomery'ego doszło do wysiedlenia ponad trzech tysięcy mieszkańców największego miasteczka regionu - Harenu. Do ich mieszkań natychmiast wprowadzili się Polacy i ochrzcili miasteczko mianem Lwowa, a nawet zmieniono nazwy ulic na odpowiadające jednemu z ważniejszych miast II RP. Nazwa ta jednak nie funkcjonowała długo, ponieważ po zaledwie tygodniu zmieniono ją na Maczków - na cześć generała Stanisława Maczka. Uchwalono herb miasta - w tarczy kwiat maku, a nad nią znak maczkowskiej 1 Dywizji - husarski hełm i skrzydło. Wkrótce potem zaczęły powstawać pierwsze polskie szkoły, teatry, gazety, a nawet klub piłki nożnej. Regularnie odbywały się także uroczystości patriotyczne.

Jak jednak byli w tych rejonach traktowani Niemcy? Na początku istnienia Maczkowa nie mieli do niego wstępu, dopiero później zezwolono na przyjazd głównie poszukujących pracy. W lokalnym pociągu istniał przedział "Nur für Polen". W wagonie takim Niemiec mógł jedynie towarzyszyć Polakowi. Polscy żołnierze sprawdzali "czystość etniczną" wagonów. Mimo iż niemieccy wysiedleńcy z Harem byli wściekli na taki stan rzeczy, nie pozwalali sobie na jawne antypolskie wystąpienia. Twierdzili nawet, że Polacy zachowywali się wobec nich "w miarę w porządku". Możliwe, że był to efekt rozkazu pułkownika Skibińskiego, jednego z żołnierzy, którzy przejmowali władzę w Haren. "Rozkazałem im być "dumnymi zwycięzcami". Niemcy mieli bać się ich, jak ognia, ale jednocześnie szanować." Żołnierze nie pozwalali sobie raczej na zbyt wiele nadużyć w stosunku do lokalnych mieszkańców. Ci jednak, co zrozumiałe, nie przestawali podejmować wszelkich możliwych prób, by wrócić do swoich domów.

Po jakimś jednak czasie, przy względnej normalizacji stosunków pomiędzy okupującymi Niemcy mocarstwami, ze względu przez chęć pozyskania względu samych okupowanych oraz naciski Polski ludowej i ZSRR, zarząd brytyjskiej strefy okupacyjnej zdecydował się zlikwidować polską kolonię. Większość Polaków, bo aż 80 procent, po opuszczeniu Emslandu pozostała na Zachodzie. Żołnierze powrócili do Anglii. Wysiedleni Niemcy powrócili do Maczkowa - Haren przy biciu kościelnych dzwonów 10 września 1948 roku.

Za czasów istnienia Maczkowa zarejestrowano 289 ślubów i 101 pogrzebów. 497 Polaków miało świadectwa urodzenia wskazujące tę miejscowość jako miejsce urodzenia. Te z nich, które żyją do tej pory, w rubryce urodzenia wpisują Maczków - nazwę miasta, które już nie istnieje.

Źródła: ahistoria.pl/index.php/2009/12/historia-polskiej-okupacji-niemiec/
fakty.interia.pl/tylko_u_nas/news/historia-polskiej-okupacji-niemiec,929385

Rosyjski generał

BongMan • 2012-09-02, 0:11

Mały chłopczyk pyta się taty (rosyjskiego generała):
- Tato, a kiedy my wejdziemy do NATO?
- Nie wiem jeszcze synku, ale jak wejdziemy, to po samą Holandię.

Wpis zawiera treści oznaczone jako przeznaczone dla dorosłych, kontrowersyjne lub niezweryfikowane
Kliknij tutaj aby wyświetlić wpis

Informacja dot. śp. Generała Petelickiego

Doktór • 2012-06-19, 19:03

Nie wiedziałem gdzie to napisać to napiszę tutaj, w końcu sadistic.

Byłem dzisiaj jak zwykle na ul. Oczki w prosektorium w zakładzie medycyny sądowej dzięki czemu widziałem na własne oczy jak wygląda ta ,,rana" śp. generała.

Pierwsza sprawa- nie mam i nie dostarczę żadnych dowodów na prawdziwość tej informacji bo mnie wypierdolą, możecie przeczytać, albo po prostu zignorować, nie jestem wam w stanie nic udowodnić, bo gdybym zrobił jakiekolwiek zdjęcia miałbym ostro przejebane.

Do rzeczy- generał ma oderwane pół głowy. Nie posiada części czaszki, mówią, że obrażenia jak po serii z kałacha w głowę (oczywiście nie oficjalnie, bo mówił mi to jeden chłopak który od lat zajmuje się tam zwłokami). Od razu jak go przywieźli to dali zwłoki na rentgen, sekcje robią dopiero teraz bo w weekendy nie pracują.

Żadne media o tym nie napiszą, nie znam lepszego portalu żeby o tym napisać, ale to w temacie tej rozbieżności informacji w mediach n/t ran/rany.

Aha, nie był ubrany w mudnur, tylko luźne ubrania takie w jakich chodzi się po domu.

EDIT- w nawiązaniu do komentarzy- nie mam na celu rozdmuchiwać ,,atmosfery spisku". W zasadzie to co widziałem, może równie dobrze świadczyć o samobójstwie. Gość którego zacytowałem niedosłownie od paru lat nosi tam zwłoki, asystuje przy sekcjach, pobieraniu próbek itd. nie jest to żaden spec czy śledczy, po prostu tylko z nim miałem okazję rozmawiać.

Najlepszy komentarz (26 piw)

bartekmmm • 2012-06-19, 21:18

nie pierdol, dawaj foty, albo znikaj

Ostatnie słowa gen. Sławomira Petelickiego

Dr.Mengele • 2012-06-18, 21:18

Co powiedział gen Petelicki przed samobójstwem?
- "Nie strzelaj"

Wpis zawiera treści oznaczone jako przeznaczone dla dorosłych, kontrowersyjne lub niezweryfikowane
Kliknij tutaj aby wyświetlić wpis

Najlepszy komentarz (70 piw)

d................k • 2012-06-18, 23:03

Petelecki już wcześniej chciał popełnić samobójstwo, ale nie zastali go w domu.

Generał Petelicki nie żyje

lukasz207 • 2012-06-18, 0:08

Może komuś zawinił ?
Tylko komu

Najlepszy komentarz (184 piw)

mcvice • 2012-06-18, 0:16

Odważny, mądry człowiek. Dla mnie osobiście wzór do naśladowania. Spoczywaj w pokoju Panie Generale.

Euro 2012 :D

s................3 • 2012-02-23, 19:59

Najlepszy odcinek generała Italii..;D
W rolach głównych: Barack Obama, Donald Tusk, Jarosław Kaczyński & Generał Italia!

Najlepszy komentarz (63 piw)

zukennuken3d • 2012-02-23, 23:22

kunda5 napisał/a:

jak slysze ten zjebany glos z Kapitana Bomby...

od kapitana bomby to sie odpierdol

#generał

Zrzutka na serwery i rozwój serwisu